Çocuk istismarı haberlerinin arttığını gördüğümüz şu günlerde çocuklarımızı istismardan korumak için mahremiyet konusunda bazı becerileri kazandırmamız gerekmektedir. Günlük hayatta basit olarak gördüğümüz bazı durumlara dikkat etmemiz çocuklarımızın özel alan bilme, kendini koruma, reddetme vb. davranışları kazanmasını sağlayacaktır. Küçük yaşlarda kazandırılmayan bu davranışlar çocuklarımız büyüdüğünde kazandırılmaya çalışılmaktadır. Bu davranışlara kısaca değinecek olursak;

1) Çocuklarımıza birisi sarılmak, öpmek istediğinde hayır demesi gerektiğini ve çocuğun, anne/baba(o an ilgilenen büyüğü) izin alarak öpmesine, sarılmasına  izin verebileceğini öğretmeliyiz.  Her çocuk sevilmeyi hak eder fakat bu herkesin sarılacağı, öpeceği anlamına gelmez. Küçük yaşlarda herkes tarafından öpülen, herkesin sarıldığı çocuklar öpülmenin doğal bir şey olduğunu öğrenecek büyüdüğünde kötü niyetli kişilerin bu isteklerini reddetmeyecektir. Çevremizdeki çocuklara sarılma, öpme konusunda daha dikkatli davranmalıyız.

2) Çocuklarımızın bezini ve kıyafetlerini değiştirirken bulunduğumuz odanın kapısının kapalı olmasına dikkat etmeliyiz. Birilerinin bulunduğu ortamlarda bez ve kıyafet değiştirmemeliyiz. Ev ortamında farklı bir odaya geçmeliyiz. Çocuklar uluorta yerde giyinmenin yanlış olduğunu, doğru olanın kimsenin olmadığı yerlerde giyinmek olduğunu bu şekilde öğrenecektir. 

3) Çocukların iki yaşında tuvalet alışkanlığını kazanması, en geç dört yaşında tuvalet sonrası temizliklerini yapmayı öğrenmesi beklenir. Anne-baba bu dönemleri dikkate alıp çocuğa tuvalet eğitimi verebilir ve eğitimin bir parçası olarak tuvalette yalnız olunması, başkalarının göreceği şekilde tuvaletini yapmaması gerektiği çocuğumuza anlatmalıyız. Çocuğumuz oturak (lazımlık) kullanıyorsa, bu oturak evin ortak kullanım alanlarına koymamalıyız, tuvalet ya da banyoda kullanmalıyız. Kıyafetini tuvalete gitmeden çıkarmaması gerektiği söylenmelidir.

4)Çocuğun kendi mahremini, özel alanını koruyabilmesi için öncelikle bu alanı çocuğa tanımlamak gerekir. Vücudun kişiye özel olan bölgeleri, bu bölgelerin gizlenmesi gerektiği çocuğa iki yaşından itibaren yavaş yavaş anlatılabilir. Bu alanın başkalarından gizlenmesi ve anne-baba ve doktorlar dışında bu bölgeye kimsenin dokunmaması gerektiği çocuğa öğretilmelidir. Çocuk için tanımlanan özel alan aynı zamanda anne-babanın da özel alanıdır. Çocuk anne- babasının bu alanları görmek istediğinde aile izin vermemeli, bu alanların kişiye özel olduğunu belirtmeli ve kimseye gösterilemeyeceğini anlatmalıdır. Cinsel organlar anne-baba üzerinden değil, çocuğun kendi cinsel organları ya da kitaplar üzerinden öğretilmelidir. Çocukta “özel alan” kavramının oluşabilmesi için, 3 yaşından itibaren çocuklar çırılçıplak olarak evde veya ev dışında bulunmamalıdır. Kendisini başkalarının yanında çıplak olarak görmeye alışkın olmayan bir çocuk, elbisesinin birileri tarafından çıkartılmasından ciddi rahatsızlık duyacaktır.

5) Çocuklar için evde bir yer belirleyip, çocuğa özel eşyalarını buraya koyabileceğini söyleyebiliriz. Onun bu özel alanını anne-babanın izin alarak kullanması çocuğun özel alan düşüncesini pekiştirir. Çocukların çantalarını açarken, kalemliklerine bakarken, eşyalarını kontrol ederken izin istemeliyiz.
Bunların yanı sıra anne babaların çocuklarda taciz ve istismarı engellemede dikkat etmesi gerekenler;
• Çocukların mahrem alanlarına bakılmamalı, gerektiğinde izin istenmeli.
• Evde banyo ve tuvaletin kapısı kapalı tutarak gereksinimler karşılanmalı. Çocuk baba, büyükanne büyükbaba dahi olsa kimseyle tuvalete gönderilmemeli.
• Çocuklar küfür, uygunsuz el hareketleri ve şakaların yapıldığı ortamlardan uzak tutulmalı.
• Çocuğa, hoşlanmadığı durumlarda bağırma, kaçma ve itiraz etme öğretilmeli.

   Biz öğretmenleri olarak derslerimizde; defterini alırken “çantanı açabilir miyim?” tuvalete götürmemiz gerektiğinde “Şimdi tuvaletin kapısını çalıyoruz, tuvaletin kapısını kapatıyoruz ben dışarıda bekliyorum”, girmemiz gerekiyorsa “ben gözlerimi kapattım çişini yapmanı bekliyorum”, kıyafetlerini düzeltirken arkamızı dönüyor veya gözlerimizi kapatıyoruz, başka bir sınıfa gitmemiz gerektiğinde “burası başka bir öğretmenimizin sınıfı şimdi kapıyı çalarak giriyoruz” sarılmak istediğimizde “sana sarılabilir miyim?”  vb. ifadeleri kullanarak bu hususlara dikkat ediyor çocukların bu davranışları kazanmalarına bir adım atıyoruz. Siz aileler de bunlara dikkat ederek bu adımlara daha büyük adımlar ekleyerek çocukların mahremiyet kavramını kazanmalarını sağlayabilirsiniz.

                                                                                                                     Server YILDIZ
                                                                                                           Zihin Engelliler Öğretmeni

Yrd. Doç. Dr. Esma AKCAN’ın “Çocuklarda Mahremiyet Eğitimi” yazısından alıntılar yapılmıştır.