İçselleştirme

Çocuklara olumlu davranışlar kazandırılırken gözden kaçırılan önemli bir husus var: “İçselleştirme”. Önemli, çünkü içselleştirilemeyen davranışlar kalıcı olmaz. Motivasyonu dışsal nedenlere bağlıdır. Motivasyonu kendiliğinden geliyorsa davranış içselleştirilmiş olur. Bu yüzden çocuğa kendisi adına düşünme becerisini öğretmek gerekir.  Örneğin basit bir el yıkama davranışını ele alalım. Çocuk sırf anne-babasından çekindiği için ya da onları memnun etmek için, ödül için ellerini yıkıyorsa bu davranış kalıcı olmaz. Anne-baba ya da ödül-ceza olmadığı durumlarda elini yıkamama ihtimali yüksektir. Çünkü elini yıkama davranışı dışsal nedenlere bağlıdır. Sağlıklı olan, çocuğun elini neden yıkaması gerektiğini gerçekçi ve kendisinin anlayabileceği şekilde benimsemiş olması durumudur. Yani çekineceği durum elini yıkamadığında kirlilikten ve mikroplardan hasta olabileceği ihtimalidir. Çocuk hasta olmamak ve kirlilikten rahatsız olduğu için ellerini yıkıyorsa bu davranış içselleştirilmiştir. Aynı zamanda çok daha kalıcıdır. El yıkamanın en doğal ödülü temiz, sağlıklı olmak ve güzel kokmaktır. Yıkamamamın bedeli de hasta olma, kirlilikten rahatsız olma veya kirliliğin çocuğa engel olması ihtimalidir. Her davranışın yerine getirildiğinde ödülü, yerine getirilmediğinde bir bedeli vardır zaten. O yüzden çocuklarımıza olumlu davranış kazandırırken her zaman ödül ve ceza gibi dışsal sebepler oluşturmamak daha sağlıklıdır. 

Abdullah ZENGİN
Psikolog